Panama deel 1: de indianen!

8 januari: Leraren zijn ook mensen, zo blijkt maar weer, want we hoefden pas rond 9 uur te ontbijten en hadden tot de lunch vrij! Ik ben begonnen in een supergoede boekenserie, De Hongerspelen, en ik was zo opgegaan in mijn boek dat ik niet doorhad dat de lunch er was. Ik had geluk, want er was nog net een kopje soep over. Ik heb trouwens als bijnaam het soepmonster gekregen, want als er lekkere soep is eet ik echt 3 koppen soep ofzo, heerlijk! Na de lunch was weer een grote schoonmaak omdat we overmorgen van boord gaan. Deze keer moest alles alleen nog net iets schoner, en dat betekent heeel veel werk. Ik had de taak keukenkastjes schoonmaken maar weer op me genomen omdat ik dat niet zo heel erg vind, en de meeste anderen wel dusja.
’s Avonds was het afscheidsfeestje van Kes, onze kok, Ben, een van de stuurmannen, Marijke, de cameravrouw, en een meisje waar ik best goed bevriend mee ben geraakt dat om medische redenen naar huis moest. Van de eerste 3 was vanaf het begin al bekend dat ze in Panama naar huis zouden gaan. Kes gaat morgen weg, Marijke en Ben rond de 2e week van Panama en mijn vriendin de 13e. Het was echt heel gezellig, en we hadden voor iedereen een leuk, passend cadeautje!

9 januari: Vanochtend, vlak voordat we wilden beginnen met de laatste dag schoonmaken, hadden we mededeling op het middendek. Toen bleek dat we pas 2 dagen later Panama ingaan. Eerst baalde ik echt heel erg, maar later besefte ik ook dat we zo dus veel meer tijd hadden om even uit te rusten en rustig in te pakken en schoon te maken enzo. Daarna ging Kes weg, en het was echt heel vreemd om afscheid te nemen van iemand die al vanaf het begin van de reis alles heeft meegemaakt. Ik kon best goed met hem opschieten, iedereen eigenlijk wel, en ik ga hem zeker missen. Niet alleen als kok, maar ook als persoon. ’s Middags ben ik het dorpje ingeweest, waar ik wat snoep en sieraden heb gekocht. Daarna moesten we allemaal naar het strand, maar eigenlijk had ik helemaal geen zin. Ik voel me best wel verwend als ik dit zo schrijf, omdat jullie gewoon in Nederland in de kou zitten en ik naar het strand kan gaan. Ik ben wel gewoon gegaan en heb lekker mijn boek uitgelezen en een poging tot beachvolleyball gedaan. Het was wel gezellig, en ik ben toch blij dat ik gegaan ben.

10 januari: Rond een uur of 11 gingen we in 2 groepen aan land. Ik ging eerst naar de ruine hier in de buurt. Het was een klein stukje lopen, maar er was best een lange “trap” en in de hitte is dat niet echt ideaal. Nadat Joost was over de geschiedenis enzo van de ruine verteld had, bleek dat we wat dingen met Elskarin gingen doen. Bij de eerste zette ze een heel mooi pianomuziekje op en toen dat afgelopen was moesten we allemaal ons eigen plekje in de ruimte zoeken. Ik had een heel mooi uitzicht! Het was de bedoeling dat we allemaal 10 minuten stil zouden zijn. Het was echt heel fijn om even niks aan je hoofd te hebben en rustig na te kunnen denken. Ik merkte wel dat ik even onrustig werd, maar dat ging ook wel weer over. Na die 10 minuten mocht je in een paar woorden vertellen wat je ervan vond, en dat was best wel emotioneel. Na die oefening hadden we even pauze en daarna zijn we een heel stuk hoger geklommen. Daar kwam een tweede oefening over doelen. Je moest opschrijven met welke doelen je aan deze reis begonnen was, hoever je daar nu mee was, en met welk doel je de reis zou willen afsluiten. Achteraf gingen we dat bespreken, en ik heb er best veel van geleerd. Na de lunch op de heuvel wisselden de groepen om, en ging ik met de motorboten een riviertje opvaren om de natuur, o.a. mangroves, bekijken. Het was echt heel mooi, ik had alleen een beetje pech want ik zat in ons bootje. Het bootje van Anne is echt best wel groot en mooi, en het bootje dat Martin voor ons heeft gekocht niet zo, en het lekt een beetje dus we moesten na een tijdje echt heel hard hozen. De natuur was het wel echt waard, en het was een leuk tochtje.

11 januari: Vandaag was best wel een hel. Ik moest alles wat ik mee wou hebben in mijn trekkingrugzak inpakken, en alle andere dingen in andere tassen inpakken. Alle spullen die op de boot blijven moeten namelijk in 1 kamer. Gelukkig heb ik, ja echt waar, alles best wel netjes en overzichtelijk gehouden, dus het was bij mij geen hele dag werk, maar ik heb er toch wel anderhalf uur ofzo over gedaan. Naast onze eigen spullen moest alles wat nog niet helemaal schoon was ook schoon, want anders konden we morgen niet van boord. Ik heb een gedeelte van het voorraadhok schoongemaakt, waar de wasmachine en droger aanstonden, dus het was totaal niet warm. Door een of ander wonder paste ook nog alles in een kamer, en toen dat gebeurd was moesten alle kamers schoon. Ik wist niet dat er zoveel hoekjes en plekjes waren waar stof of schimmel ofzo kan zitten. Na het avondeten vond Martin het nog niet schoon genoeg, en kapiteins wil is wet aan boord! Ik heb toen met Yke de laatste schoonmaak geleid. Het ging op een paar kleine dingetjes na best goed, en nu is het echt helemaal schoon.

12 januari: Vandaag gingen we eindelijk naar de Embara Indianen! Nadat we ons hadden aangekleed enzo gingen we het dorpje in, waar broodjes voor ons klaar zouden moeten staan. Maarja, de cultuur is hier iets anders, en na meer dan een uur wachten kregen we dan toch onze panini’s :) en konden we richting busstation gaan. We moesten toen ook afscheid nemen van onze vriendin, en dat was echt heel zwaar. Ik weet dat het niet anders kan, maar het is nog steeds niet leuk en ik ga haar echt heeeel erg missen. Omdat we allemaal zoveel bagage bij ons hadden moesten we onze tassen van bijna 15 kilo op schoot tijdens de busreis. 5 uur nadat we weggingen, en 2 bussen verder, waren we in Panama City. Het was zo frusterend dat iedereen om me heen internet had, en dat ik nog een week lang niet op internet kan! Uiteindelijk hadden we een 26-persoons busje voor 38 mensen, maar de bagage kon wel bovenop de bus, dus met een paar mensen om en om op de grond en op schoot ging alles goed. Die bus bracht ons naar een groep Kuna Indianen, die ons met een paar motorbootjes naar de echt indianen brachten. Die reis duurde ook weer bijna anderhalf uur, maar ik was zo moe en het was al bijna donker, dus ik heb vrij weinig rondgekeken. Toen we uiteindelijk aankwamen was het best wel een schok. Ze leven hier echt heel primitief, in hutjes van hout, zonder wanden en met een rieten dak. Je slaapt met je mentorgroep in een hut, en ik heb best een leuke groep. Wij hebben een relatief grote hut, volgensmij de enige met een bovenverdieping en dat is heel chill. Wij stelen de hele bovenverdieping, en daar hebben we dus onze matjes en klamboes opgehangen. Toen we daarmee klaar waren hadden ze nog eten voor ons klaar gemaakt, echt heel lief. Ze praten hier trouwens Spaans, en wij praten een heeeeel klein beetje Spaans, dus we kunnen een beetje met elkaar communiceren, maar het blijft veel handen-en-voeten-werk.

13 januari: Vandaag was vrijdag de 13e, en dat was goed te merken ook. Rond 4 uur begonnen alle hanen uit het hele dorp te kraaien. En niet even een of 2 keer, nee hoor. Dat gaat door tot een uur of 7. Het leuke is dat er ook nog 2 hanen onder ons hutje stonden, dus dat je echt het gevoel had alsof ze naast je stonden. Ik moest toen heel nodig plassen, en gister had een vrouw ons laten zien waar de “wc” (gat in de grond met iets van steen eromheen) was. Ik probeerde om uit de omheiing te komen die om ons hutje heen was, maar het lukte me eerst niet, na lang pielen en een zaklamp halen vond ik toch een manier om er even uit te gaan. Toen ik ongeveer halverwege was (het is iets van 30 meter ofzo) begon er opeens iets te grommen. Ik dacht eerst dat ik het me verbeelde omdat er voordat ik naar beneden ging een van de jongens me bang probeerde te maken met verhalen over beren enzo. Maar toen kwam een van die honden opeens uit z’n hok hard blaffend op me af rennen. Ik had geen flauw idee of het een valse hond was ofzo, dus ik ben net zo hard terug gerend naar het hutje. Een van die mannen was wakker geworden en had die hond gekalmeerd, zodat ik uiteindelijk toch nog naar de wc kon. Nou, mijn hart bonkte in mijn keel toen ik weer langs die nog steeds blaffende hond moest maar alles was goed gegaan. Ik weet zeker dat iedereen die dit leest me nu heel hard aan het uitlachen is, en ik had dat zeker ook gedaan als ik dit verhaal van iemand anders had gelezen, maar het was echt best wel eng. Ik had echt al een goede start gemaakt! Het ontbijt was echt heel lekker, een soort van gefrituurd brood met een gebakken eitje, en daarna gingen we helpen met werken. Eerst gingen we met hele lange messen (machettas ofzoiets) het hoge gras en kleine boompjes omhakken, een soort van grasmaaien eigenlijk. Er waren niet genoeg messen, dus ik ben samen met Meilin de vrouwen gaan helpen met eten maken. We moesten met een soort van knuppel iets wat leek op rijst stampen in een kom. Dat duurde echt heel lang, en was ook best wel zwaar. Na de lunch mochten we gaan zwemmen/”douchen” in de rivier waar dit dorp aan ligt. We moesten daarvoor wel een stukje door de boesj lopen, maar dat had ik er wel voor over. Het was echt lekker want ik voelde me heel erg vies van alle modder enzo. De mensen hier zijn zo ontzettend gastvrij en behulpzaam trouwens. Toen ik mijn klamboe wou ophangen kwamen ze meteen helpen, en als we ergens naar vragen wordt het meteen geregeld. Af en toe is het bijna ongemakkelijk.

14 januari: We werden in 3 groepen ingedeeld, en ik ging vandaag een tocht door het oerwoud maken. Het was eerst het plan dat we gingen jagen, maar dat gaat natuurlijk niet met 12 mensen, dus we gingen dieren kijken. We zijn eerst met een boot die gemaakt was uit een boomstam en zeker 10 meter lang was een stukje stroomopwaarts gevaren. Toen hebben we een stukje gelopen en kwamen we weer bij de rivier. Bleek dat we die rivier over moesten, maar die rivier was iets van 15 meter breed dus dat leek mij niet zo’n goed idee. Ik ben toch maar gegaan, omdat het niet anders kon en het was best wel eng. Hij was op de meeste plekken ongeveer kniehoog diep, maar uiteindelijk was mijn hele broek nat. Daarna hebben we nog ongeveer een uurtje door de jungle gelopen en vooral hele mooie planten gezien. Ook een paar vogels en kleine dieren, en een soort van eekhoorn, maar dan groter en anders. Na een tijdje was een gedeelte afgehaakt en die waren ergens blijven zitten. Wij zijn toen een heuvel opgeklommen, maar dat is niet echt een feest als de grond weg kan schuiven en de bomen om je heen op cactussen lijken. Je kon je echt niet aan een boom vastpakken want die stekels waren 10 cm lang. Op een gegeven moment leunde iemand bijna tegen een boom aan, en een van de jongens zag er gelukkig een slang op zitten. Onze gids schrok zich helemaal kapot toen hij die zag, en de slang bleek heel giftig te zijn. Verder hebben we niks speciaals gezien. ’s Middags nog even siesta gehouden met een aantal andere mensen, en gezellig gepraat enzo. We hebben ook nog een praatje gehad van het opperhoofd over de geschiedenis van de Embera stam (vertaald door Joost). ’s Avonds was er een feest en dat was best gezellig. De muziek hier is echt zo’n rimboemuziek, en ze dansen ook alleen maar met z’n tweeen. De cultuur hier is echt totaal anders dan die in Nederland, of elke andere cultuur die ik ken, en dat is echt heel interessant!

15 januari: Vanochtend ging ik naar de grotten toe, en daar moesten we eigenlijk om 8 uur zijn, maar onze familie "vroeg" of we wilden helpen, en dat vond ik veel interessanter om te doen, dus daar heb ik heel veel geholpen. We kregen eerst een aantal bijlen waarmee we als het ware het gras moesten maaien. Je moest gewoon de plantjes afhakken, maar de zon is best wel fel hier, dus het was best zwaar werken na een tijdje. Meilin en ik gingen de vrouwen helpen met een soort van rijst stampen. Er was een kom in zandlopervorm, en een hele zware knuppel en daarmee deed je dat dan. Ik voelde me een beetje een oermens met die knuppel in mijn handen. Daarna heb ik ook nog bananen gesneden, ons ontbijt en bijna standaard eten, en daarna gefrituurd. Na het ontbijt gingen we eindelijk naar de grotten, die waren echt heel indrukwekkend. Eerst dachten we dat de grot best wel snel doodliep, maar toen vond een van de indianen een stuk waar we op konden klimmen. Het was best wel eng en gevaarlijk, maar alles ging goed. Een van onze jongens was gevallen maar hij had zich goed opgevangen dus dat was geen probleem. Het was echt heeeeeel vet om zo door een grot te klimmen en te weten dat als je een misstap maakt dat je dood kan zijn. Daarna gingen we naar een soort tunnel die steeds dieper de grond in ging en op een gegeven moment vol lag met zand. Na de tweede grot gingen we aapjes kijken, en na een paar minuten hadden we al aapjes gezien, echt heel cool! Ik denk dat het brulapen waren, want ze maakten heeeeel veel geluid. Na de lunch heb ik eigenlijk vooral met allemaal mensen van ons en met indianen gepraat en gewoon rustig aan gedaan. Ik was iets te laat voor het eten, maar gelukkig waren ze daar helemaal niet boos over en achteraf heb ik ze nog even geholpen met dingen schoonmaken enzo.

16 januari: Ik was al een paar dagen niet lekker, en het wordt steeds erger. Ik denk dat het van het water hier komt, want daar heb ik bijna geen waterzuiveringsmiddel in gedaan omdat onze hele hut dacht dat dat niet hoefde. Ik ben 's ochtends in de hut gebleven omdat ik echt heel erge buikpijn had, en een gat in de grond in de buurt is altijd beter dan geen wc! De lunch heb ik niet echt gegeten, maar het was weer vis met bananen, dat wil ik echt nooit meer eten hierna. Na de lunch heb ik nog wat gerust en daarna een rondje door het dorp gelopen om foto's te maken met een paar vriendinnen. Volgensmij zitten er wel een paar leuke bij, en als ik nog tijd heb zal ik die uploaden. Later op de middag was er nog een praatje van het opperhoofd en een paar andere belangrijke mensen, en daarna lieten een aantal vrouwen 3 traditionele dansen zien. Je zag heel goed dat de oudere vrouwen de dansen heel goed kenden, en dat de jongeren ze eigenlijk amper kenden en de rest maar wat achterna liep. Ernaast stond een stalletje waar we een aantal dingen konden kopen die in het dorp gemaakt werden, van machettas (grote messen) tot de rokjes die ze hier dragen. Ik heb een klein mandje gekocht, en omdat ik heb gezien hoe ze die maken is dat extra speciaal. Na het avondeten ben ik alvast begonnen met mijn tas inpakken voor morgen, want dan gaan we alweer weg!